افق ســلامت
این وبلاگ با این هدف ایجاد شده که اطلاعاتی در زمینه ی بهبود سلامت در اختیار شما قرار بده.امیدوارم براتون مفید واقع بشه:)
توکسیکولوژی یا سم‌شناسی (به انگلیسی: Toxicology) شاخه‌ای از علوم شیمی، زیست‌شناسی، پزشکی و بهداشت است. که به بررسی مواد شیمیایی مضر، سموم، داروها، مواد مخدر و اثرات زیان آور آن‌ها بر موجودات زنده می‌پردازد.در عین حال سم‌شناسی را علم شناخت سموم و نحوه مبارزه با آن‌ها نیز تعریف کرده‌اند سمومی که از مسیرهای مختلف وارد بدن موجود زنده می‌شود می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی در عملکرد زیستی ارگان یا بافت هدف در موجود زنده شود؛ که این تغییرات در علم سم شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در سم شناسی علوم بیوشیمی و فارماکولوژی کاربرد فراوان دارد. نماد اسکلت و استخوان ضربدری: نماد عمومی سم شناسی اولین اطلاعات سم‌شناسی مربوط به انسان‌های اولیه است به گونه‌ای که به منظور شکار، قتل و ترور از سم حیوانات و عصاره? گیاهان استفاده می‌کردند. ابرس پاپیروس (به انگلیسی: Ebers Papyrus) (حدود 1550 سال پیش از میلاد) اطلاعاتی در مورد بعضی از سموم شناخته شده جمع‌آوری کرده بود این سموم شامل شوکران (سم کشنده یونانی‌ها)، ریشه? تاج الملوک (سم نیزه چینی‌ها)، تریاک (که هم به عنوان سم و هم پادزهر استفاده می‌شد)، و بعضی از فلزات مانند سرب، مس و آنتیموان، می‌شدند. دسقیروطوس (به انگلیسی: Dioscorides) پزشک یونانی در زمان امپراتوری روم اولین تلاش را برای دسته‌بندی سموم انجام داد که در آن به تشریح این سموم پرداخت. گر چه این تقسیم‌بندی تنها تا قرن 16 به عنوان یک معیار به حساب می‌آمد اما هنوز هم آن را به عنوان یک ملاک خوب برای تقسیم‌بندی سموم می‌دانند. بقراط (حدود 400 سال پیش از میلاد) بعضی از سموم و اصول سم شناسی را به منظور درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار داد. شاید شناخته شده‌ترین شخصی که از سموم به عنوان ماده‌ای برای به قتل رساندن افراد استفاده می‌کرد سقراط (470-399 قبل از میلاد) بود. پیش از رنسانس دست نوشته‌هایی از میموندیس شامل توضیحاتی از اثرات درمانی سموم بدست آمده از حشرات، مارها وسگ‌های وحشی بدست آمده‌است. بقراط پیش از میموندیس در مورد تأخیر در جذب مواد سمی ناشی از خوردن شیر، کره، و سر شیر صحبت کرده بود. در اوایل رونسانس مواد سمی به عنوان یک عنصر کلیدی وارد عرصه? سیاست شدند. به گونه‌ای که از مواد سمی در مجامع سیاسی به منظور از بین بردن افراد با اهداف خاصی استفاده می‌شد. در این زمینه اطلاعاتی از فلوریدا و ونیز ایتالیا وجود دارد که استفاده از مواد سمی را در عرصه‌های سیاسی اثبات می‌کند. یکی از افراد برجسته در تاریخ علم و پزشکی در دوران پس از رنسانس مردی به نام پاراسلوس (1493-1541)(به انگلیسی: Paracelsus) بود. جمله? پاراسلوس در مورد مواد سمی پایه و اساس علم سم شناسی را بنا نهاد. همه? مواد سمی هستند و هیچ چیز وجود ندارد که خاصیت سمی نداشته باشد تنها میزان دز است که باعث ایجاد تفاوت بین یک ماده? سمی و دارو می‌شود. به وضوح مشخص است که رویکرد پاراسلوس باعث بوجود آمدن یک مکتب جدید در علم شد. پاراسلوس همچنین بنیانگذار چهار اصل مهم بود که هنوز هم مورد استناد است: آزمایشها یکی از ضروریات در مورد پاسخ موجود زنده به یک ماده? شیمیایی است. بایستی بین خصوصیات درمانی و سمی یک ماده? سمی همیشه تفاوت قائل شد. بعضی از خواص مواد سمی قابل تشخیص نیستند مگر با تغییر میزان دز ماده سمی تنها ملاک برای طبقه‌بندی مواد شیمیایی اثرا سمی یا درمانی آن‌ها است. اصول ارائه شده توسط پاراسلوس قاعده‌ای شد تا به وسیله? آن مقدار مشخصی از داروها را برای درمان سفلیس تجویز کنند. با آغاز قرن نوزدهم انقلابی در صنعت و سیاست رویداد. مواد شیمیایی آلی به مقدار کمی در سال 1800 در سال‌های 1825 فسژن و گاز خردل تولید شد. این دو گاز شیمیایی در جنگ جهانی اول مورد استفاده قرار گرفت؛ و بعد از آن در جنگ ایران و عراق در قرن بیستم مورد استفاده قرار گرفت. در سال 1880 بیش از 10?000 نوع ترکیب آلی ساخته شد. به منظور تعیین اثرات سمی بالقوه مواد شیمیایی تولید شده پایه و اساس علم سم شناسی بنا نهاده شد. استفاده روزافزون از مواد شیمایی و بروز اثرات آن باعث ایجاد مانعی در مقابل انقلاب صنعتی شد که به منظور جلوگیری از آن قوانین و مقرارتی برای آن در ابتدا در آلمان (1883) و بعد از آن در انگلستان (1897) و ایالات متحده (1910) وضع شد. آزمایشهای سم شناسی باعث ایجاد رشد و بلوغ در تولید مواد شیمیایی آلی و همچنین رشد سریع صنعت در قرن نوزدهم شد. مگیندی (1783-1885) اورفیلا (1787-1853) و برنارد (1813-1878) بنیانگذاران علم داروشناسی و آزمایشهای درمانی در سم شناسی شغلی بودند. اورفیلا که اصلیتی اسپانیایی داشت و در دانشگاه پاریس کار می‌کرد به عنوان پدر علم سم شناسی مدرن شناخته می‌شود. او به طور مشخص سم شناسی را توصیف و از سایر علوم مجزا کرد. وی در سال 1815 اولین کتاب خود در مورد سم‌شناسی را منتشر کرد. سم‌شناسی در طی قرن نوزدهم توسعه چشم گیری داشت. هموار سازی این رشد و توسعه را می‌توان ناشی از وقوع جنگ جهانی دوم دانست. در این دوران تولید داروها، حشره‌کش‌ها، مواد سمی جهش‌زا، الیاف مصنوعی و مواد شیمیایی صنعتی رو به افزایش نهاد. در واقع این دوران را می‌توان دوران آغاز توسعه? سم شناسی دانست. امروزه علم سم شناسی به عنوان یک علم مجزا از سایر علوم به بررسی اثرات مواد سمی بر روی انسان و سایر موجوادت می‌پردازد. سم: سم یا زهربه ماده‌ای گفته می‌شود که ازیک راه مشخص یا راه‌های گوناگون، در مقادیری معین باعث اختلال یا توقف فعل وانفعالات حیاتی بدن بطورموقت یادائم می‌شود. مسمومیت: مسمومیت عبارت است ازبهم خوردن تعادل فیزیولوژیک، جسمانی یا روانی موجود زنده که در اثر ورود وتماس با ماده خارجی سمی از راه‌های گوناگون، رخ می‌دهد. بروز مسمومیت با ظاهرشدن علائم خاص هرمسمومیت همراه است وشدت آن به نوع ماده سمی، مقدارآن وطول مدت تماس بستگی دارد. مسمومیتها از نظر ماهیت به دو دسته تقسیم می‌شوند: در مسمومیت حاد، ماده سمی درمدت زمان کوتاه وبه مقدارنسبتا زیاد بافرد تماس پیدا می‌کند. علائم وعوارض مسمومیت حاد اغلب شدید بوده ودرصورت عدم درمان ممکن است منجر به مرگ شود. در مسمومیت مزمن، معمولاً ماده سمی به مقداراندک ودرنوبتهای متعدد و درمدت زمان طولانی وارد بدنمی‌شود وعلائم آن به کندی وپس از گذشت زمان طولانی ظاهر می‌گردد. مسمومیتها را می‌توان از دیدگاه علت بروز نیز به گونه‌های زیر تقسیم نمود: عبارتست ازغلظت کشنده سم برای 50?حیوانات مورد آزمایش وبرحسب میکروگرم در لیتر. در واقع مقدار سمی که قادراست 50? حیوانات موردآزمایش رابکشد. برای مثال، اگر غلظت گازناشی از متیل بروماید درفضا به 100تا200 ppm برسد چند ساعت تنفس ازآن موجب مسمومیت شد ید شده وممکن است انسان راباخطر مرگ مواجه سازد. LD50 سم د. د. ت برای موشهای بزرگ ازراه دهان ml/Kg 250 می‌باشد. LD50 دیازینون برابر100 تا 150 mg/Kg می‌باشد • LD50 مالا تیون برابر1000 تا 3500 mg/Kg می‌باشد. LD50 سوین برابر307 mg/Kg می‌باشد. اگر غلظت گاز ناشی از قرص فوستوکسین درفضا به 2000ppm درهوابرسد دراندک مدتی می‌تواند انسان را بکشد. تقسیم‌بندی سموم بر مبنای درجه سمیت: بالاترین دوزی که باعث بروز عوارض خطرناک نشود. سم شناسی تحلیلی می‌تواند در تشخیص، مدیریت، پیش آگهی و پیشگیری از مسمومیت کمک کند. آزمایشگاه سم شناسی تحلیلی می‌تواند طیف وسیعی از میزان تماس و استفاده از موادشیمیایی را آنالیز نماید (مثل حوادث شیمیایی، نظارت بر دارو درمانی، تجزیه و تحلیل پزشکی قانونی و نظارت بر مواد مخدر). همچنین در تعیین خواص فارماکوکینتیک و تاکسیکوکینتیک مواد دارویی و یا اثر بخشی درمان جدید نقش دارد. به دلیل گسترش روزافزون علم سم‌شناسی بعد از جنگ جهانی دوم، شاخه‌های مختلفی از این علم منشعب شده‌است. این تقسیم‌بندی به منظور سهولت در بیان مفاهیم در قالب‌هایی مشخص انجام شده‌است و بستگی به کاربرد این علم در مسایل و علوم مورد نظر دارد. به طور کلی؛ سم‌شناسی به شاخه‌های زیر تقسیم می‌شود: 
تاریخچه
عهد باستان
قرون وسطی
پس از رنسانس
دوران مدرن
تعاریف و اصطلاحات مهم سم شناسی
سم شناسی تحلیلی
سم شناسی تحلیلی روش تشخیص، شناسایی و اندازه‌گیری ترکیبات خارجی در نمونه‌های بیولوژیک و محیط (بوسیله انتقال نمونه? محیطی به آزمایشگاه سم شناسی) است. روش تحلیلی برای تجزیه، تحلیل و ارزیابی طیف بسیار گسترده‌ای از ترکیبات شیمیایی از قبیل مواد شیمیایی صنعتی مختلف، آفت کش‌ها، مواد دارویی، مواد مخدر و مواد سمی طبیعی و.. کاربرددارد.
تقسیم‌بندی سم‌شناسی
| Design By : NinoO themes |
